सूपाचा सोल

ती जाहिरात आठवत्येय का ? मुलं म्हणतात की, `मम्मी, टम्मी कह रहा हैं, कुछ यम्मी चाहिए...` मम्मी मुलांच्या पोटावर हलकिशी थाप मारते नि सर्व्ह करते यम्मी सूप ! ते पिऊन टम्मी एकदम खूश होऊन जातं. काय आहे एवढं `सूपा`मध्ये ? खरंच ते एवढं भारी लागतं का ? त्यानं पोट भरतं का ? आरोग्यासाठी चांगलं असतं का ? कसा असतो `सूपाचा सोल`?

सध्या हिवाळ्याचे दिवस सुरू होताहेत. हवेत मस्तसा गारवा वाटतोय. वाऱ्याची झुळूक जाणवत्येय. काहीतरी गरमागरम मिळालं तर बरं... असले विचार मनात येताहेत. तुम्ही कॉलजमध्ये असाल, क्लासमध्ये असाल, ऑफिसमध्ये असाल नाहीतर घरी असाल;  सारखी तीच ती चहा-कॉफी पिऊन कंटाळला असाल नाही का, हा कंटाळा घालवण्यासाठी सूप्स हा एक छान ऑप्शन आहे.

सूप भाज्या आणि मांसाचं करतात. सूप स्टॉक, ज्यूस आणि पाणी अशा द्रव पदार्थांत मिसळून तयार करतात. गरमागरम सूपाचा विशेष म्हणजे ते त्यातल्या पदार्थांची चव रसात उतरेपर्यंत ते उकळवलं जातं. सूपाचे क्लिअर म्हणजेच पातळसर आणि थिक म्हणजेच दाटसर असे प्रकार आहेत. थिक सूपामध्ये प्युरीचा वापर केला जातो. त्यातही भाज्यांचं सूप स्टार्च घालून दाट केलं जातं. शिवाय क्रीम, अंडी, लोणी, सॉसेस, तांदुळादी पदार्थांचा वापर केला जातो. सूप हे स्ट्यूच्याजवळ जाणारं असलं, तरी त्याच्यापेक्षा अधिक रसदार असतं.

सूपाच्या अस्तित्वाचे धागेदोरे इ.स. पूर्व ६०००वर्षांपासून आढळतात. `सूपे` या फ्रेंच भाषेतल्या शब्दावरून `सूप` शब्द प्रचलित झाला. एकेकाळी सूप गल्लोगल्ली फिरून विकलं जात असे. त्यामुळं थकवा नाहीसा होतो, असा त्याचा प्रचार केला जात असे. १७६५मध्ये पॅरिसला केवळ सूप्स विकण्याचं पहिलं दुकान उघडलं गेलं होतं. त्या सुमारास `रेस्तरॉं` हा शब्द वापरण्यात आला नि पुढं तो प्रचलित झाला. १७४२मध्ये अमेरिकेत प्रकाशित झालेल्या एका पुस्तकात सूप्सच्या रेसिपीज देण्यात आल्या होत्या. पुढं १८व्या शतकात मसालेदार मांस दाट होईपर्यंत शिजवून त्याचं सूप तयार केलं गेलं आणि ते अधिक काळ टिकवण्यासाठी प्रयत्न केले गेले. नंतर १९व्या शतकात खाद्यपदार्थ कॅनमध्ये देण्याची सोय झाली. त्यामुळं अनेक सूप्स कॅन आणि पावडर स्वरुपात उपलब्ध झाली. त्याच्या विविध आवृत्त्यांपैकी `रेडी टू इट` सूप सध्या लोकप्रिय झालंय. ते फक्त पाणी घालून गॅस किंवा मायक्रोवेव्हवर तयार करता येतं. त्यात भाज्या, बटाटे, पास्ता, चीज, चिकन बेस आदी पदार्थ घालता येतात. अलीकडं आरोग्याकडं बघण्याची सजगता वाढली असल्यानं सूपमधल्या या घटकांचा सखोल विचार केला जातोय. उदाहरणार्थ, मीठाचा वापर कमी झालाय. ट्रान्स फॅटचं प्रमाणही कमी केलं जातंय.

सूप अँपेटाईझर म्हणून सर्व्ह केलं जातं. विशेषतः गारठ्यात बाऊलभर सूप असा काही दिलासा देऊन जातं की विचारू नका. गरमागरम वाफाळतं सूप पुढ्यात आलं की कुणाची टाप आहे का ते सटासट न पिण्याची? चांगलं सूप नेहमी चविष्ट आणि पौष्टिक असतं. ते पचनाच्यादृष्टीनं चांगलं असतं. त्यात कोणतेही पदार्थ अँड किंवा आऊट करता येतात. वजन कमी करणाऱ्यांसाठी `सूप पिणं` हा चांगला उपाय आहे. कारण त्यात पाण्याचं प्रमाण अधिक आणि इतर कॅलरीज कमी असतात. आजारी माणसाला चिकन सूप द्यावं, हा पूर्वापार समज आहेच.

फिटनेससाठी वजनाच्या काट्याकडं लक्ष ठेवून डाएट करणं अपरिहार्य झालंय  सध्या. डाएटसाठी एक चांगला पर्याय म्हणजे सूप. करायला सोपं नि चवीला मस्त. भाज्यांच्या सूपातून पोषकद्रव्यं मिळतात. इतर पदार्थांपेक्षा सूपामध्ये त्यातही क्लिअर सूपात कमी कॅलरीज असतात. सूप वॉटरबेस्ड असल्यानं पोट भरल्यासारखं वाटतं नि अँपेटाईझर असल्यानं भूक लागते. सूप तयार करून ते लगेच प्यायल्यास त्यातल्या अँण्टिअक्सिडण्टसचा फायदा हृदयरोगी, डायबेटिक पेशंटना होऊ शकतो. सारखी चहा-कॉफी पिऊन साखरेचं प्रमाण वाढणं डायबेटिक पेशंटसाठी चांगलं नसतं. त्याऐवजी सूप प्यायल्यास साखरेवर आपोआप नियंत्रण येतं. एरवी लहान मुलांना भाज्या आणि सलाडस् खायला घालणं, हे महाकठीण काम असतं. पण तुलनेनं चविष्ट सूप दिल्यास ते आनंदानं प्यायलं जातं. सूपमुळं फायबर पोटात जात असल्यानं पचनसंस्थेला मदत होते.

थंडीच्या मोसमाचा सूपमय माहोल आणि कल लक्षात घेऊन अनेक हॉटेल्समध्ये सूप फेस्टिव्हल्स भरवण्यात येतात. शिवाय घरी करता येण्याजोग्या सूप्सच्या रेसिपीज मासिकं-पुरवण्यांतून ढीगानं येत असतात. त्यातलीच एखादी रेसिपी असो, नेटवर सर्च करून केलेली रेसिपी असो किंवा आपणच केलंलं इनोव्हेशन असो, गरमागरम सुरबुरीत सूप प्यायची मजा काही औरच असते. आपल्या आवडीचं नि आपणच घरी केलेलं यम्मी सूप प्यायलाच हवं...

छायाचित्र - इंटरनेटवरून साभार.