रंगयात्री...

गरगरते पंखे, घरघरते एसी आणि हाश्शsssहुश्शss म्हणणारी माणसं... दर उन्हाळ्यातलं कॉमन चित्र. ही उन्हाची तलाखी वाढतच जाणारेय. दुपारच्या वेळी स्माईलवाला गॉगल लावलेला सूर्य अधिकाधिक रुसून बसणारेय. भोवतालच्या आसमंताला जणू उन्हाच्या पिवळ्या रंगाचाच वॉश दिला गेलाय, असला काहीसा फिल आपल्याला येऊ लागतो. मग आणखीनच उकडायला लागतं नि जीव कासाविस होऊन जातो... कबूल आहे, हे सगळं होतंच, पण आपल्याला फारच रखरखीत नि भगभगीत वाटणाऱ्या या सगळ्या वातावरणातून थोडंसं तरी `बाहेर` यायला हवं. `अगदी बाहेरच` म्हणतेय मी. कारण पंखा किंवा एसीच्या थंडाव्यापेक्षा एखाद्या झाडाच्या सावलीत मिळणारा गारवा लई भारी असतो. फक्त त्यासाठी थोडंसं रुटिनपलिकडं डोकवायला हवं. प्रयत्नपूर्वक शोधावेत निसर्गातले रंगयात्री...

फार काही दूर देशी जायची गरज बिल्कुल नाहीये. आपल्याच आसपास एक नजर टाका की जरा. काही झाडांची पानगळ होऊन त्यांना नवीन पालवी फुटत्येयही. त्यामुळं हिरव्या-पोपटी रंगांच्या न्याऱ्या शेडस् जागोजागी दिसू लागल्यात. शहरात राहात असाल तर तुमच्या परिसरातले, रस्त्यांलगतचे देशी बदाम, गुलमोहर, सोनमोहोर, पालवायला लागलेत. थोडीशी तसदी घेऊन, किंचित वाट वाकडी करून गेलात तर काटेसावर, पांगारा आणि बहाव्याला फुलं येऊ लागल्येत. त्या फुलांचे लाल-गुलाबी-पिवळेधम्मक रंग लुभावणारे आहेत. कुसुंबाच्या झाडाची लाल-हिरवी पानं हॅलो म्हणताहेत. पिंपळाला पालवी फुटतेय. पळसाची `भाषिक पानं तीनच` असली तरी तोही फुलतोय... लेटलतीफ सागाची मात्र पानगळ सुरू होतेय. त्याला जवळजवळ मेअखेरीस पानं येतील... चैत्राची चाहूल देणारं कोकिळ कूंजन कानी पडू लागलंय. शिंपी, तांबट पक्षी झाडांवर आपली हजेरी लावताहेत. हळद्याची पिसं पिवळीजर्द होताहेत. कित्येक फुलपाखरं भिरभिरताहेत... हे आहेत निसर्गातले रंगयात्री...

काळा आणि पांढरा या रंगांच्या मधल्या भव्य पटावर निसर्गाच्या रंगांची उधळण सुरू आहे. कारण, ही रंगांची दुनिया, आगळीच किमया. विलोभनीय सृष्टी, नित्यनूतन दृष्टी. हा तांबडा भडकदार, पावित्र्याचा रखवालदार. आकाशाची निळाई, सूर्याची केशरी झिलाई. दिसे रसरसता पिवळा, चटकदार असे जांभळा. की गडद हवा हिरवा, घुमतसे सदा पारवा. सृष्टी रंगविभोर झाली, सप्तरंगाची दाटी जमली... ही एवढी किमया भोवतालच्या निसर्गात घडतेय, तरीही एक हुरहुर मनाला लागून राहिलेय... एका अस्वस्थतेची किनार वेढून राहिलेय... अनेक भागांत दुष्काळ समोर उभा ठाकलाय... शेती करपतेय... शेतकऱ्यांवरच्या आणि पर्यायानं आपल्या सगळ्यांवरच्या संकटांच्या चाहुलीची... त्यासाठी पारंपरिक होळी आणि रंगपंचमीचा वसा बदलायला हवा. वृक्षतोड थांबवायलाच हवी. पाण्याचा अक्षम्य अपव्यय आणि रंगानं रंगणं थांबायलाच हवं. त्यापेक्षा त्यावर होणाऱ्या खर्चाची रक्कम गरजूंना द्यायला हवी. पर्यावरणपूरक वातावरण निर्माण करण्यासाठी झटायला हवं... आपापला खारीचा वाटा उचलला गेला, तर संकटांचा डोंगर पार करणं तुलनेनं सोपं जाऊ शकतं... निसर्गातल्या चैतन्यदायी सेलिब्रेशनची ओळख पटली की निसर्गाशी आपली नकळत मैत्री होते. जपायला हवं मनात उमटणाऱ्या संवेदनांना... निसर्गातल्या चैतन्याच्या खुणा सगळ्यांनी जपायला हव्यात. त्यासाठी व्हायला हवं, निसर्गातले रंगयात्री...

 छायाचित्र – राधिका कुंटे

निमित्त वर्षपूर्तीचं...

लिहिणं... म्हणजे काय असतं?... फक्त एका शब्दापुढं दुसरा शब्द ठेवणं... की, मनातल्या विचारांचा अर्थ वाहणाऱ्या अचूक शब्दाची नस पकडून त्यांना बोलतं करणं?...

विचार... म्हणजे काय असतं?... मनातल्या असंख्य भावभावना की, भावनांच्या गर्दीतल्या नेमक्या काहींच्या कानाला धरून त्यांना चिमटीत पकडण्याचा प्रयत्न करत सुसूत्र करणं?...

मन म्हणजे काय असतं?... बाप्पा होsss... आता हे गणित काही बॉsss कुणाला अजून ठोकपणं उलगडलेलं नाहीये... की मानवी तल्लख मेंदूचंच भावनिक रुपडं म्हणजे मन?...

कठीण आहे याबद्दल काही सांगणं... वर सांगितलेल्या सगळ्या गोष्टींची गोळाबेरीज म्हणजे  लिहिणं म्हणावं, तर तसंही नेहमीच होतं असंही नाही... खरंतर `लिहिणं` या प्रोसेसबद्दल लिहिणं, फारच गुंतागुंतीचं... त्याचंही शास्त्र असलं तरीही... त्यामुळं तो वैचारिक भाग शहाण्यासुरत्या लोकांसाठी ठेवून उरलेली शब्दवेडी, नादिष्ट किंवा ठार वेडी माणसं थेट लिहियलाच लागतात. यात मी कोणत्या कॅटॅगरीत बसतेय, ते तुम्हीच ठरवा...

खरंतर लिहिते आहेच अगदी दुसरी-तिसरीत असल्यापासून... लिखाणाच्या त्या त्या टप्प्यांवर, वयाच्या त्या त्या वळणांवर, कामाच्या त्या त्या स्वरुपांमुळं, माणसांच्या अनाकलनीय स्वभावामुळं, परिस्थितीच्या बदलत्या वाटांमुळं, कधी लिहिण्याची मिळालेली दैवी देणगी जोपासलेय म्हणून, कधी अहेतूक, कधी सहेतूक, कधी उर्मी, कधी उमासा, कधी फक्त सुचतंय म्हणून... लिहित राहिले... लिहित राहिले... येईल तसं... ते व्यक्त होत राहिलं कवितेतून, लेखांतून... कधी फक्त पाठोपाठ भरणाऱ्या वह्यांमध्ये... कधी प्रकाशित होणाऱ्या लेखांमधून... कधी फक्त विचारांचे तरंग... कधी अस्फुटसे रंग...

यापलिकडंही काहीतरी होतं, ज्याला व्यक्त व्हायचं होतं... फक्त मिळत नव्हता वाव... माध्यम माहित असलं तरी नव्हता प्रेरक भाव. `ब्लॉग` या माध्यमातून व्यक्त होण्याची प्रेरणादायी ठरले ते माझ्या मैत्रिणींचे ब्लॉग. त्यासाठी भक्ती तांबे, लीना दातार, मृणाल भगत यांना मोठ्ठं थँक्यू. त्यांनी या नवशिक्या ब्लॉगरला प्रोत्साहन देण्याची जबाबदारी लीलया पार पाडली. पाठोपाठ ब्लॉगसंबंधित तांत्रिक गोष्टींसंदर्भातल्या बालिश वाटू शकणाऱ्या प्रश्नांना न थकता उत्तरं देण्याचं काम भाऊ अवधूत भागवत आणि सौरभ वैशंपायन यांनी केलं. ब्लॉग सुरु झाल्यावर काही महिन्यांत करायचं ठरलं, त्याचं फेसबुक पेज. त्यासाठी पुन्हा भक्ती तांबे आणि जुईली म्हात्रे या दोघींनी पुष्कळ मदत केली. कधी योग्य माहितीची पडताळणी करण्यासाठी त्या विषयातल्या माहितगारांना अनेकांना व्हॉटस् अँपच्या माध्यमातून त्रास दिला, त्या सगळ्यांची नावं लिहिणं शक्य नाही. मात्र या सगळ्यांची मी मनःपूर्वक आभारी आहे. लेख लिहिण्यात गुंतल्यावर बाकीची व्यवधानं सांभाळणाऱ्या घरच्या मंडळींबद्दल अधिक काय लिहू...

या व्यक्त होण्यातून काही नेहमीचेच, काही हटके असे लिखाणाचे फॉर्म्स गवसत गेले. कधी ललित लेखानं काव्याचं रुप धारण केलं. कधी कविता ललित लेख झाली. कधी काव्य चौकोनी, त्रिवेणी स्वरुपांत उमटलं. तर कधी लेखांना फोटोंची जोड अजोड ठरली. कधी चित्र, कधी रेखाटनांच्या माध्यमांतून शब्दांहून सरस असं काही हाती लागलं. कधी भूत, कधी भविष्य तर कधी वर्तमानातली सफारी... कधी गोष्ट, कधी खाष्ट, कधी स्वप्न, कधी सत्य, कधी कल्पना, कधी गूढ, कधी मिश्किल, कधी या सगळ्यांचीच पुसटशी सीमारेषा... अल्याड-पल्याड ठरणारं लिखाण हातून होत गेलं. कधी रात्री-बेरात्री, कधी प्रवासात सुचणं, तर कधी काही न सुचल्यानं कोसळलेला अस्वस्थतेचा पहाड... तो ओलांडताना झालेली दमछाक आणि मग झरझर समोरच्या स्क्रिनवर शब्द उमटू लागताच स्थिरावलेपण... खरंतर हे सगळं सगळं असं शब्दांत मांडणं कठिणए... पण शब्दफुलांचीच ओंजळ असल्यानं मी तुमच्या भरवशावर हा प्रयत्न करतेय...

शब्दफुलांची ओंजळ या ब्लॉगची आज वर्षपूर्ती.

वाचकहो, तुमच्याच प्रोत्साहानामुळं हा टप्पा गाठता आलाय.

वाचकहो, तुमचे मनःपूर्वक आभार.

आता आपण भेटणार आहोत, दर पंधरा दिवसांनी.

वाचत राहा, शब्दफुलांची ओंजळ...